اقبال سیاه کال اقبال!

در حال تردد از حاشیه کال شاهین در ابتدای خلج ۲ بودیم که متوجه آب زردرنگی شدیم که از داخل گاراژ شاهین به درون کالی که به همین نام شناخته می‌شود، می‌ریخت. رنگ آب هر چند دقیقه تغییر می‌کرد و به رنگ‌های سبز، آبی، بنفش و...  

در می‌آمد. این آب‌های رنگ شده به داخل کالی می‌ریخت که در سال ۱۳۶۲، حدود ۳۵ سال قبل، احداث شده است. طول آن ۱۴۰۰ متر و ۱۲۵۰ متر آن سرپوشیده و مابقی روباز است.

این کال که از خلج ۲ تا صبای یک به دلیل مجاورت با گاراژ شاهین به نام کال شاهین شناخته می‌شود از کوه‌های سمت خلج آغاز می‌شود و در پایان پس از اتصال با کال‌های دیگر به رودخانه کشف‌رود متصل می‌شود.

خلج ۲ به واسطه روباز بودن این کال شرایط زیست‌محیطی مناسبی ندارد. این خیابان محل رفت‌و‌آمد بسیاری از شهروندان است. مسیر این کال درست از کنار گاراژ قدیمی شاهین عبور می‌کند.

در مجاورت این کال زمین‌های متعلق به آستان قدس رضوی است که دور آن دیوار کشیده شده و کسی نمی‌داند داخل آن چه خبر است. خیابان خاکی خلج ۲ محل مناسبی برای زندگی و تکثیر حشرات به‌ویژه پشه سالک است.

کمی که در این خیابان قدم زدیم با چندین موش بزرگ برخورد کردیم که به درون زمین‌های متعلق به آستان قدس رضوی رفتند. بخش مهمی از کال در خلج ۲ بدون هرگونه حصار و مانعی برای جلوگیری از افتادن شهروندان به درون آن است.

تخلف در روز روشن

برای پیداکردن منبع آب‌های رنگی وارد گاراژ شاهین شدیم. محلی که چندین واحد تجاری در آن مشغول به فعالیت‌های شرافتمندانه هستند. به سمت راست گاراژ که کال از کنار آن می‌گذرد رفتیم که با صحنه‌ای روبه‌رو شدیم که انتظارش را نداشتیم.

شخصی درون غرفه‌اش در حال کندن زمین به سمت کال بود تا فاضلاب خودش را از این راه به درون کال هدایت کند. به سختی چشم از این شخص و کاری که در حال انجامش بود برداشتیم و به دنبال منبع آب‌های رنگی گشتیم که به کارگاه چاپ سیلک رسیدیم. سرچشمه آب‌های مرموز ما یک کارگاه چاپ روی لباس بود.

محل زندگی حیوانات و حشرات

به خیابان بازگشتیم و از چند شهروندی که در ایستگاه اتوبوسی که در مجاورت خیابان خلج ۲ به انتظار اتوبوس ایستاده بودند از شرایط این کال پرسیدیم، اما هیچ کدام از افرادی که با آنان صحبت کردیم تاکنون آبی را که درست پشت سرشان وارد کال می‌شود، ندیده بودند.

حامد جهانی، دانشجو ساکن محله سیدی، فقط از شرایط خیابان خلج ۲ گفت: اینجا شرایط زیست محیطی مناسبی ندارد. من بار‌ها دیده‌ام کارگران شهرداری درون کال را تمیز می‌کنند، اما این کار آن‌ها نمی‌تواند مشکلات مهم اینجا را برطرف کند.

من موش‌هایی را در اینجا دیدم که کمی کوچک‌تر از گربه بودند. محل زندگی این موش‌ها درون کال و زمین‌های آستان قدس است. حسین عدالتی ۵۰ سال دارد و بیش از ۳۰ سال است که در این محل ساکن است.

او نیز از کال شاهین گفت: از زمانی که من در اینجا زندگی می‌کنم این کال به همین صورت بوده است. اطراف کال باید حتما نرده و حفاظی نصب شود وگرنه هر روز و شب این احتمال وجود دارد که یک نفر و به‌ویژه کودکان درون کال سقوط کنند.

این شهروند محله سیدی به موش‌هایی که در این کال زندگی می‌کنند نیز اشاره کرد و ادامه داد: موش‌هایی که در خلج ۲ هستند، تاکنون جای دیگری ندیده‌ام. اندازه موش‌های اینجا خیلی بزرگ است.

چند سال پیش در ایستگاه اتوبوس نشسته بودم که یک خانم که کودکی همراه داشت از داخل این کوچه به خیابان می‌آمد با دیدن یک موش فریاد بلندی زد و می‌خواست با فرزندش فرار کند که به زمین خورد.

با توجه به اینکه بیشتر شهروندان این محله تاکنون آب‌های رنگی که به درون کال ریخته می‌شود ندیده بودند، چند روز دیگر در زمان‌های متفاوت به کال سر زدیم و هر بار وضعیت مشابهی را دیدیم.

مرکز بهداشت و سازمان آب

با رئیس اداره خدمات و محیط زیست شهری شهرداری منطقه تماس گرفتیم و از او خواستیم درباره رهاکردن فاضلاب برخی منازل و واحد‌های تجاری به کال برایمان بگوید.

مرتضی طهماسبی از اتصال فاضلاب منازل مسکونی به کال شاهین گفت: متأسفانه حتی با اتصال اگو هنوز هم برخی شهروندان در محدوده سیدی فاضلاب منازل خودشان را  داخل کال رها می‌کنند.

ما زمانی که اتصالات فاضلاب را به کال می‌بینیم، یک اخطار اولیه می‌دهیم و سپس برای پیگیری آن به مرکز بهداشت ارجاع می‌دهیم. او افزود: شهرداری درباره برخورد با مالکان انشعابات غیرمجاز از لحاظ قانونی وظیفه‌ای ندارند.

مراکز بهداشت و شرکت آب و فاضلاب مسئول مستقیم برخورد با افرادی که فاضلاب خود را در کال‌ها و معابر رها می‌کنند هستند. شهرداری فقط به‌دلیل کمک و همکاری نسبت به شناسایی و معرفی متخلفان به مراکز بهداشت اقدام می‌کند و از آنجایی که این امر طبق قانون برعهده مراکز بهداشت است توقع می‌رود در پیگیری این موضوع همکاران ما جدیت بیشتری کنند.

لایروبی کال به‌زودی انجام می‌شود

رئیس اداره خدمات شهری شرایط کال‌های منطقه ۷ را نسبت به دیگر مناطق مشهد مناسب‌تر توصیف کرد و گفت: در منطقه ۷ این معضل خیلی از مناطق قدیمی مشهد، کمتر است، اما بازهم وجود دارد.

شهروندانی در محلات سیدی هستند که با وجود اتصال به طرح اگو باز هم فاضلاب خود را داخل کال می‌ریزند. طبق آخرین بازدیدی که از این کال انجام شده است برآورد شده حدود ۲۰ مورد انشعاب غیرمجاز به این کال متصل شده که هنوز فاضلاب خود را به درون آن می‌ریزند.

طهماسبی از لایروبی این کال خبر داد و افزود: پس از مکاتبات انجام شده به‌منظور تخصیص اعتبار برای لایروبی این کال از طرف مدیریت کل نظارت بر خدمات شهری مقرر شد هزینه لایروبی برای این کال اختصاص داده شود که به‌زودی کار لایروبی این کال آغاز می‌شود.

تذکرات بی‌اثر

رضا جعفری، سرکارگر نیرو‌های شهرداری منطقه ۷ در محله سیدی، است که سابقه زیادی در این محلات دارد. او از تخلف واحد صنفی که فاضلاب خودش را به کال می‌ریزد، این‌گونه گفت: آب‌های رنگ شده مربوط به کارگاه چاپ سیلک در داخل گاراژ شاهین است که به این واحد چندین بار اخطار بهداشت داده شده است تا دیگر فاضلاب به درون کال نریزد.

حتی آخرین‌بار نیز تعهدی از او برای مسدودکردن این آب‌راه گرفته شده است. جعفری از تخلفات مشابه خبر داد و گفت: روز چهارشنبه هفته گذشته نیز یک نفر می‌خواست در همین محدوده لوله فاضلابش را به کال متصل کند که من متوجه شدم و از این کار ممانعت کردم.

بار‌ها موارد مشابه این را دیده‌ایم و برخورد‌های لازم را کرده‌ایم. متأسفانه بخشی از این کال که سرپوشیده است از کنار منازل مسکونی عبور می‌کند. تعداد محدودی از شهروندان در گذشته لوله‌های فاضلاب خود را به این کال متصل کرده اند.

محل زندگی کارتن‌خواب‌ها

سرکارگر نیرو‌های خدماتی محله سیدی از تلاش نیرو‌های شهرداری برای نظافت درون کال‌ها گفت: قسمت‌های روباز کال‌ها را مدام تمیز می‌کنیم به ویژه در خلج ۲ چرا که اگر چند روز تمیز نشود زباله زیادی در اینجا جمع می‌شود و نمی‌توان بوی بد زباله‌ها را تحمل کرد. بخش بیشتر زباله‌های رهاشده درون کال مربوط به کارتن‌خواب‌هایی است که در این کال زندگی می‌کنند.

هر زمان که به کال بروید می‌توانید چندین نفر از آن‌ها را ببینید. به‌ویژه در نزدیکی میدان حافظ که همیشه آنجا محل استعمال مواد این افراد بوده است.

البته الان شرایط نسبت به قبل کمی بهتر شده است، زیرا در اوایل سال تعداد زیادی از این افراد ازسوی شهرداری جمع‌آوری و به مراکز دیگری انتقال داده شدند.

متخلفان را معرفی کنید

از رابط دادگستری در شورا‌های اجتماعی محلات منطقه ۷ درباره اقدام قانونی با متخلفان پرسیدیم. او گفت: شهروندانی که از کسانی که فاضلاب خود را به کال می‌ریزند اطلاع دارند به‌دلیل بهداشت محیط زندگی خود هم که شده باید به شهرداری اطلاع دهند.

شهرداری ابتدا می‌تواند با اخطار به شخص متخلف تذکر بدهد و در صورت اقدام‌نکردن از طرف خاطی به مرکز بهداشت ارجاع دهد. پس از اخطار بهداشتی اگر خاطی باز هم عمل به مسدودکردن انشعاب نکرد باید به دادگستری ارجاع داده شود و ما آن معبر را فوری مسدود می‌کنیم.

عبدالحسین نوآوران به امکان برخورد شهرداری با متخلفان پرداخت و بیان کرد: شهرداری نیز از لحاظ قانونی می‌تواند معبر‌هایی را که خارج از منزل مسکونی و مراکز تجاری ایجاد شده به سمت کال مسدود کند.

برخورد قضایی

او با اشاره به سابقه برخورد با این جرم گفت: تاکنون با چندین نمونه مشابه در منطقه برخورد قضایی شده است. در تابستان امسال با منازلی که فاضلاب خانگی را به جوی‌های آب خیابان می‌ریختند برخورد کردیم حتی مواردی بود که ما دیدیم و آن را ابتدا به شهرداری اطلاع دادیم.

شهرداری به منازل مسکونی اخطار داد و سپس به مرکز بهداشت اطلاع دادند. مرکز بهداشت پس از دادن اخطاریه مهلت دادند. پس از اتمام مهلت قانونی زمانی که دیدیم هنوز فاضلاب به جوی‌های آب خیابان می‌ریزد، راه انتقال آب به خیابان را مسدود کردیم.

نوآوران به اهمیت همکاری مردم با مبارزه با این تخلف پرداخت و گفت: هر نوع آبی به کال و معبر‌هایی که مربوط به سیل آب است ریخته شود جرم است.

تفاوتی هم ندارد آن آب متعلق به کارخانه باشد یا منازل مسکونی به این دلیل که این آب را آلوده می‌کند، چون آب‌هایی را که به واسطه باران در این کال جمع شده است آلوده می‌کند.

این آب‌ها را پرندگان و حیوانات مختلف می‌خورند و باعث مرگ آن‌ها می‌شود

این آب‌ها را پرندگان و حیوانات مختلف می‌خورند و باعث آلودگی و مرگ آن‌ها می‌شود، علاوه‌براین دیگر نمی‌شود از این آب به‌دلیل آلودگی‌هایی که دارد برای مصارف کشاورزی هم استفاده کرد.

او درباره جرم در انتها افزود: باید شخص و سازمانی شاکی وجود داشته باشد تا بتوانیم با اتصال معبر به کال و معابر مقابله کنیم؛ و این نیز نیاز به همکاری مردم و دیگر ارگان‌ها دارد.

امید‌های ما

بیشتر منازل مسکونی در منطقه ۷ به اگو متصل شدند و فقط چند درصد باقی مانده‌اند که آن‌ها نیز به زودی متصل می‌شوند. امیدواریم پس از اتصال همه منازل به اگو دیگر شاهد انجام این کار ازسوی همین تعداد محدود از شهروندان هم نباشیم.

در هر صورت، به نظر می‌رسد راهی به جز شناسایی منازلی که فاضلاب خود را به کال‌ها می‌ریزند و دادن فرصت برای اینکه دیگر دست به انجام چنین کاری نزنند، نیست.  

فقط می‌توانیم امید داشته باشیم که دیگر شاهد ریخته‌شدن فاضلاب منازل و کارگاه و کارخانه‌ها به کال‌ها و رودخانه‌ها نباشیم. حالا که با دقت نظر مدیریت جدید شهرداری مشهد پس از سال‌ها هزینه مورد نیاز به لایروبی این کال تخصیص پیدا کرده است امیدواریم در کنار آن برای افزایش ایمنی این کال که حدود ۲ متر ارتفاع دارد نیز اقدامی انجام شود.




* این گزارش سه شنبه ۴ دی سال ۱۳۹۷ در شماره ۳۱۵ شهرآرامحله منطقه ۷ چاپ شده است.